Foreks – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, yaklaşan Kurban Bayramı öncesi kurbanlık fiyatları hakkında değerlendirmelerde bulundu.
“Kurban bayramı, dini ve kültürel manasının yanı sıra ülkemiz iktisadı açısından büyük bir kıymete sahiptir. Bilhassa hayvancılık kesimi için bu periyot can suyu olmaktadır. Üreticilerimiz kurbanlık satışları sonrasında borçlarını kapatmaya, bir sonraki yılın planlamasını yapmaya çalışmaktadır.
Kurban Bayramı için milyonlarca hayvan aylar öncesinden besiye alınmakta ve 4 gün üzere kısa bir müddette kesilmektedir. Beslenme gayeli hayvan alımları, beslenen kurbanlıkların satışları için ödenen para, yem, veteriner hizmetleri, hayvanların satış merkezlerine nakilleri, satış yeri kiraları, ferdî masraflar, kasap kesim fiyatları ve derilerin satılmasına kadar birçok ticari faaliyet bu periyotta yapılmakta ve bütün bunlar da ekonomik manada büyük meblağlara ulaşmaktadır.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak çeşitli vilayetlerde, Ziraat Odalarımız aracılığıyla derlediğimiz kurbanlık fiyatlarını ve Kurban Bayramına yönelik beklentilerimizi kamuoyuyla paylaşmaya devam ediyoruz.”
Kurbanlık hayvan sayısı
“Son yıllardaki kurban satışlarını da göz önünde tuttuğumuzda bu yıl yaklaşık olarak 750 bin büyükbaş ve 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 350 bin kurbanlık hayvan kesileceğini varsayım ediyoruz. Fakat bayrama yaklaştığımız bugünlerde üreticilerimiz satışların geçen yıllara nazaran daha yavaş seyrettiğini söylüyor.
Temennimiz talebin canlanarak hem üreticimizin hem de kurban ibadetini yerine getirmek isteyen vatandaşlarımızın şad olduğu bir Kurban Bayramını daha idrak etmektir.”
Ülke geneli kurbanlık hayvan fiyatları
“Kurbanlık fiyatları ve satış formu vilayetlere nazaran farklılık arz ediyor. Kimi yerlerde canlı tartı (baskül) ve et (karkas) fiyatı üzerinden, kimi yerlerde ise canlı hayvan (kabala) üzerinden pazarlık formülüyle, ya da paylı satışlar yapılıyor. Son vakitlerde bilhassa büyükşehirlerde kesim fiyatı da hayvan satış fiyatına dâhil ediliyor.
Kurbanlık hayvan fiyatları; vilayetlere, canlı tartıya, ırkına (yerli-kültür) ve büyükbaşta inek, düve, tosun, küçükbaşta koyun, koç, keçi olmasına nazaran farklılık gösteriyor.
Ziraat Odalarımızdan aldığımız datalara nazaran ülkemizde ortalama fiyatların; hayvan başına büyükbaşta 80 bin ile 350 bin lira, küçükbaşta ise 13 bin lira ile 40 bin lira ortasında değişeceği görülüyor.
Canlı tartı fiyatının da kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 250 lira ile 380 lira, küçükbaş hayvanlarda 230 lira ile 380 lira ortasında olacağı kestirim ediyoruz. Ülke ortalamasına bakıldığında, büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatının 300 lira 38 kuruş, küçükbaş canlı kilogram fiyatlarının ise 307 lira 52 kuruş olduğu görülüyor.
Fiyatlar, geçen yıla nazaran büyükbaşta yüzde 21, küçükbaşta ise yüzde 25,9 oranında arttı. Ortalama fiyat kilogram başına büyükbaşta 248 lira 33 kuruştan 300 lira 38 kuruşa, küçükbaşta ise 244 lira 24 kuruştan 307 lira 52 kuruşa çıktı.
Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları, satışların en fazla olduğu üç büyük vilayetimizden, İstanbul’un Avrupa yakasında 300 lira ile 380 lira, Anadolu yakasında 300 lira ile 350 lira, Ankara ve İzmir’de 280 lira ile 350 lira ortasında değişiyor.
Küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak, İstanbul’un Avrupa yakasında 350 lira ile 380 lira, Anadolu yakasında 320 lira ile 370 lira, Ankara’da 280 lira ile 350 lira, İzmir’de 300 lira ile 370 lira ortasında seyrediyor.”
“Kurbanlık pay bedelleri İstanbul’da 30 bin lira ile 45 bin lira, Ankara’da 25 bin lira ile 40 bin lira ortasında değişiyor”
“Büyükbaş hayvanlarda paylı satışlar da yapılıyor.
Hisse fiyatları vilayetlere nazaran değişmekle birlikte 20 bin lira ile 45 bin lira ortasında seyrediyor.
Bazı vilayetlerimizde paylı satışlarda kişi başı pay bedeli: İstanbul’da 30 bin lira ile 45 bin lira, Ankara’da 25 bin lira ile 40 bin lira, İzmir’de 23 bin lira ile 40 bin lira, Bursa’da 28 bin lira ile 45 bin lira, Antalya’da 25 bin lira ile 30 bin lira, Sakarya’da 20 bin lira ile 40 bin lira, Adana, Gaziantep ve Samsun’da 20 bin lira ile 30 bin lira ortasında değişiyor. Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe nazaran değişebilecektir.”
Fiyat değişim nedenleri
“Yem fiyatları başta olmak üzere personellik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye vb. üzere masraflarda meydana gelen artışlar kurbanlık fiyatlarının yükselmesinde tesirli oldu.
Üreticilerimizin işletmelerinde çalıştırdıkları bir çalışana ödedikleri brüt taban fiyat geçen yıl 20 bin 2 lira iken bu yıl yaklaşık yüzde 30 artışla 26 bin 5 liraya yükseldi.
Çiftçilerimizin geçen yıl tonunu 7 bin 482 liraya aldıkları kuru yonca otu bu yıl yüzde 46,5 artışla 10 bin 958 lira, 2 bin 797 liraya aldıkları saman yüzde 33,4 artışla 3 bin 733 lira, 10 bin 229 liraya aldıkları besi yemi yüzde 25,5 artışla 12 bin 835 liraya yükseldi.
Çiftçilerimizin işletmelerinde kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 256 lira 46 kuruş iken bu yıl yüzde 12,8 artışla 377 lira 21 kuruşa yükseldi.
Mazot fiyatları ise geçen yıla nazaran yüzde 13,8 artarak 41 lira 23 kuruştan, 46 lira 94 kuruşa yükseldi. Geçen yıl Kars vilayetinden; Ankara’ya 47 bin liraya giden nakliye aracı, bu yıl 55 bin liraya, İstanbul’a 58 bin liraya giden araç 70 bin liraya, Bursa ve İzmir’e 60 bin liraya giden araç 75 bin liraya gidiyor.”
Vekâletle Kesim
“Kurban Bayramı periyodunda birçok dernek ve vakıf, hayır işlemeyi düşünen vatandaşlarımızın verdiği vekâletle, onlar ismine kurban kesmek için faaliyet içine giriyor. Ülkemizde yurt dışında vekâletle kurban kısmı giderek artıyor.
Vakıf ve derneklerin yurtdışı fiyatlarını ülke içi fiyatlarına nazaran daha düşük tutması birçok vatandaşın ucuz diye oralara yönelmesine neden oluyor, bu da iç pazarda yetiştiricilerimizin satışlarını olumsuz etkiliyor.
Geçmiş yıllarda vakıf ve derneklerin yurtiçi ve yurtdışı vekâlet fiyatları çabucak hemen aynıyken bu makas 2025 yılında yüzde 152 oldu. Ülke içindeki ve dışındaki muhtaç Müslümanlara yapılacak her kuruş yardımın sürekli destekçisiyiz. Lakin şunu da unutmamız gerekir.
Kurban kesitini yurt içinde yapıp, elde edilen eti soğuk zincirde yurt dışındaki Müslümanlara gönderirsek üreticimizi ve hayvancılığımızı korumuş oluruz. Ayrıyeten dernek ve vakıflar kar gayesiyle hareket etmemeli, toplu alımlarda üreticinin hakkını koruyacak fiyat siyaseti uygulamalıdır.”
“Üreticilerimiz hayvan satış yerlerindeki çadırlara yüksek kiralar ödemesine karşın aldığı hizmetten mutlu değil”
“Kurbanlık satmak isteyen üreticilerimiz, büyükşehirlerde her ilçede farklı olmak üzere satış yerlerine çadır kirası ödüyor.
Fiyatlar vilayetlere ve ilçelere nazaran farklılık arz ediyor. Kurban satıcıları 15 gün kaldıkları müddette; Ankara’da 20 bin lira ile 40 bin lira, Bursa’da 50 bin lira ile 120 bin lira, İzmir’de 50 bin lira ile 100 bin lira, İstanbul’da ise 100 bin lira ile 200 bin lira ortasında çadır kirası ödüyor.
Kurban çadırlarından yüksek fiyatlar alınmaması tarafında belediyelere her yıl davette bulunmamıza karşın, ne yazık ki bu yüksek fiyat uygulaması devam ediyor. Öteki taraftan üreticilerimiz kurban pazarlarında belediyelerin hizmetlerini kâfi görmüyor.
Kurban pazarlarında üreticilerimizin temel muhtaçlıklarının aksatılmadan karşılanması çok kıymetlidir. Belediye Liderleri bu mevzuda hassasiyet göstermelidir. Bu alanları bir gelir kapısı olarak değil bir hizmet kapısı olarak görelim.
Hayvan satış yerlerinden mümkünse fiyat almayın ya da cüzi bir fiyattan kiralayın. Üreticilerimizin maliyeti ne kadar düşerse vatandaşın kesesine de o kadar olumlu tesir edecektir. Bayram sonrasında ise kurbanlık kesim alanlarında önemli yoğunluk oluşmaktadır.
Yoğunluğun oluşması ve kesim yerlerinde yaşanan mağduriyetler, vatandaşların kurban kesim alanı tercihlerini kısıtlıyor. Belediyelerin yaşanan yoğunluklara karşı kesim alanlarını arttırması ve kesim yerlerinde hijyen kurallarına dikkat edilmesi noktasında önlemler alması da son derece değerlidir.”
“2025 yılında kurbanlık hayvanlara 147 milyar liradan fazla para ödeneceği varsayım ediliyor”
“Ortalama 400 kilogram canlı tartıya sahip büyükbaş hayvanın canlı kilosunun 300,38 lira civarında satılacağı düşünüldüğünde, bayram müddetince kesilecek yaklaşık 750 bin büyükbaş hayvana ödenecek para 90 milyar 114 milyon lirayı bulacaktır.
Bir küçükbaş hayvanın ortalama 21 bin 900 liradan satılacağı varsayımıyla, kesilecek yaklaşık 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvana ödenecek paranın ise 56 milyar 940 milyon lira olacağı, toplamda halkımızın kesilecek yaklaşık 3 milyon 350 bin kurbanlık için 147 milyar liradan fazla para ödeyeceği varsayım ediliyor.”
“Ekonomiye kazandırılacak kestirimi deri bedeli 602,4 milyon liradır”
“Standartlara uygun kesilmiş ve tuzlanmış yaş koyun derisinin âdeti yaklaşık 30 liraya satılıyor.
Tahmini 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvan kesileceği hesap edildiğinde küçükbaş hayvanların derilerinin ekonomik bedeli yaklaşık olarak 78 milyon lirayı bulacaktır. Ayrıyeten 400 kilogramlık bir sığırdan ortalama 30 kilogram deri çıkmaktadır.
Standartlara uygun elde edilmiş, tuzlanmış sığır derisinin kilosunun yaklaşık 30 lira olduğu göz önüne alındığında kesilecek 750 bin büyükbaş hayvandan elde edilecek derinin pahası 675 milyon liraya ulaşacaktır.
Standartlara uyulduğu takdirde kurbanlıklardan toplamda yaklaşık 753 milyon liralık deri geliri elde edilecektir. Ancak kurbanlıklar birçok yerde ehil olmayan şahıslar tarafından kesildiği için deride önemli olarak ekonomik kayıp oluşmaktadır. Bu kaybın yüzde 20’ler civarında olduğu ve toplam kaybın 150,6 milyon lirayı bulduğu kestirim edilmektedir. Buna nazaran, kayıplar nedeniyle, Kurban Bayramında iktisada kazandırılacak varsayımı deri pahası 602 milyon 400 bin lira civarında kalmaktadır.
Ziraat Odalarımızdan gelen bilgilere nazaran bilhassa küçükbaş hayvan derilerini kimse almamakta, bu deriler mecburen çöpe atılmaktadır. Bu ülkemiz açısından değerli bir kayıptır. Yetkililerin bu bahse eğilmesi, ekonomik kaybın önüne geçecek önlemleri almasını bekliyoruz.”
“Kasaplara ödenen kestirimi para 4,4 milyar lirayı aşacaktır”
“Kurban bayramları son yıllarda kasaplar için değerli bir gelir kapısı olmuştur. Kasaplar, hayvanları kesme, yüzme, parçalama üzere işler için yaptıkları işe nazaran farklı bir fiyat almaktadır. Bazıları yalnızca kesip dörde bölmekte, bazıları ise ayrıntılı parçalamaktadır. Fiyatlar de buna nazaran değişmektedir.
Kasaplar büyükbaş hayvanda yalnızca kesip, derisini yüzüp, dörde bölmek için 5 bin ile 10 bin lira ortası, ayrıntılı parçalamak için 10 bin ile 15 bin lira ortası, küçükbaşta ise bin ile bin 500 lira ortası fiyat talep etmektedir.
Büyükbaş hayvanların ortalama yarısının kasaplar tarafından yaklaşık 7 bin 500 lira fiyat mukabilinde kesileceği varsayımıyla, 375 bin büyükbaş hayvan için kasaplara ödenecek meblağ 2,8 milyar lirayı aşacaktır. Tıpkı biçimde küçükbaş hayvanların yarısının kasaplar tarafından ortalama bin 250 lira fiyat karşılığında kesileceği hesabıyla 1 milyon 300 bin küçükbaş hayvan için kasaplara ödenecek meblağ 1,6 milyar lirayı aşacaktır. Buna nazaran, kasaplara ödenecek bedel toplamda varsayımı 4,4 milyar lirayı aşacaktır.
Bunların yanı sıra kelle, işkembe, bağırsak üzere sakatatlar kurban kesenler tarafından çoğunlukla alınmamakta, kesim yerlerine yahut toplayıcılara bırakılmaktadır. Bu da önemli bir ekonomik kıymet oluşturmaktadır.”
“Et ve Süt Kurumu bayram sonrasında elde kalan hayvanları üreticiyi mağdur etmeyecek bir fiyattan almalıdır”
“Satışların beklendiği üzere gerçekleşmemesi durumunda bayram devrinde satılamayan hayvanlar, Et ve Süt Kurumu tarafından üreticilerin yaptığı ek masraflar da dikkate alınarak üreticiyi mağdur etmeyecek bir fiyattan satın alınmalıdır. Bu kurbanlık yetiştiriciliğinde sürdürülebilirlik açısından çok kıymetlidir.
Son olarak aylardır büyük bir emekle yetiştirdiği hayvanlarını kurban pazarlarına getiren tüm üreticilerimize bol ve bereketli karlar diliyor, kurban bayramlarını şimdiden tebrik ediyorum.”
