Foreks – 26 Nisan 2025 tarihinde Ulusal Hububat Kurulu (UHK) tarafından Mardin’de düzenlenen “2025 Hasat Öncesi Hububat Kongresi” kapsamındaki “Hububat Piyasaları, Depolaması, Ticareti ve Finansmanı” oturumunda Türkiye Eser İhtisas Borsası (TÜRİB) Genel Müdürü Ali Kırali “Ürün İhtisas Borsacılığı, Aracılı Sisteme Geçiş ve Vadeli Süreç Piyasası” başlıklı sunum gerçekleştirdi.
Kırali, TÜRİB’in ziraî ticarette dijitalleşme, risk idaresi ve piyasa derinliği odağında yeni bir periyoda öncülük ettiğini vurguladı. Aracılı yapının yapay zekâ takviyeli nezaret sistemiyle desteklenmesi sayesinde; şeffaf, sürdürülebilir ve faal bir ticaret altyapısı oluşturulmasına yönelik çalışmalar yapıldığını belirtti. Kırali’nin sunumunda öne çıkan başlıklar aşağıda özetlenmektedir.
• Ürün İhtisas Borsacılığı Ekosistemi: Dijitalleşen Ziraî Ticaret 2019’dan bu yana Elektronik Eser Senedi (ELÜS) Piyasasında 270 milyar TL’yi aşan süreç hacmi ve yaklaşık 49 milyon tonluk süreç gerçekleştirilmiştir. 220 lisanslı depo ve 302 lokasyonda 12,3 milyon tona yakın saklama kapasitesiyle, Türkiye’nin yıllık hububat rekoltesinin %27’si lisanslı depoculuk sistemi içinde korunmaktadır. Bu yapı; çiftçiye inançlı depolama, daha geniş bir alıcı kitlesine ulaşma ve finansmana erişim üzere değerli yararlar sunmaktadır.
• TÜRİS ve ÜPAK’lı Aracılı Yapı: Yeni İşleyiş Modeli
TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından, yerli kaynaklarla geliştirilmiş yeni borsa süreç platformu TÜRİS 13 Ocak 2025 prestijiyle devreye alındı. Bu sistem, Eser Piyasası Aracı Kurumları’nı (ÜPAK) ekosisteme entegre ederek piyasanın daha geniş bir yatırımcı kitlesine ulaşmasını sağlamaktadır. Yeni aracılı sistemle ELÜS Piyasasının derinliğinin artması beklenirken, ticaret borsalarıyla iş birliği içinde çalışan ÜPAKlar sayesinde piyasa yatırımcı tabanı daha da genişleyecektir.
2025 yılı hasat devrine yaklaşırken, 13.01.2025 tarihi öncesinde TÜRİB’e kayıtlı yaklaşık 240.000 yatırımcının, ÜPAK nezdinde süreç hesabı açabilmeleri hedefiyle gerekli süreçleri başlatmaları değer arz etmektedir. Süreç hesabı açımı; yatırımcıların direkt ÜPAKlara yahut bu ÜPAKların acentesi pozisyonundaki ticaret borsalarına başvurarak yüz yüze, ya da TÜRİB’de kayıtlı bilgilerini tercih ettikleri ÜPAK’a TÜRİB Platformu üzerinden elektronik ortamda aktararak uzaktan hesap açımı ile mümkün olmaktadır.
• Vadeli Süreç ve Teverruk Piyasaları: Stratejik Gelecek
2026’da hayata geçirilmesi planlanan Vadeli Süreç Piyasasında, ELÜS ve TÜRİB fiyat endeksleri destekli vadeli süreç kontratlarının süreç görmesi sağlanacaktır. Ayrıyeten, faaliyete geçirilmesi çalışmaları devam eden Teverruk Piyasası ile iştirak finansına uygun kısa vadeli fon temini için ELÜS ile emtia ticaretinin yapılmasının sağlanması hedeflenmektedir.
